Het rode camera-oog van HAL 9000 is een icoon geworden in de wereld van sciencefictionliefhebbers en in de wereld van de kunstmatige intelligentie. HAL 9000 is een van de hoofdrolspelers in Stanley Kubricks meesterlijke sciencefictionfilm 2001: A Space Odyssey uit 1968. Kubrick schreef het scenario voor de film samen met sciencefictionschrijver Arthur C. Clarke.
HAL 9000 heeft dan wel geen klassiek robotlichaam – een lichaam vergelijkbaar met dat van een mens of dier – maar eigenlijk is zijn lichaam het ruimteschip Discovery, op weg naar de planeet Jupiter. Aan boord bevinden zich twee astronauten, Dave en Frank, en drie ingevroren wetenschappers, die ergens in de toekomst weer tot leven kunnen worden gewekt.
HAL is akelig intelligent, spreekt zoals mensen en kan zelfs liplezen. Hij zou zeker slagen voor de Turingtest. HAL heeft een bewustzijn en werkt samen met menselijke astronauten. Emoties toont hij niet, maar een eigen wil heeft hij zeker. Zo sterk dat hij een van de astronauten, Dave, na een uitstapje buiten het ruimteschip de toegang weigert met de beroemd geworden woorden: “I’m sorry Dave, I’m afraid I can’t do that.” HAL ontdekt namelijk dat Dave en Frank hem willen uitschakelen omdat ze hem niet langer vertrouwen. HAL strijdt voor zijn eigen voortbestaan, waarbij hij een mensenleven in gevaar brengt. Hiermee handelt hij in strijd met Asimovs robotwetten.